1 Nisan 2007 Pazar

Ahşap Yapılar ve Donatılardaki Hasarların Korunumunda Emprenye Metodları

Ahşap Yapılar ve Donatılardaki Hasarların Korunumunda Emprenye Metodları


Ahşapın yararlı özellikleri yanında, bozulması ve gelişme kusurları sebebiyle malzeme olarak kullanımında güvenilir oluşunu olumsuz yönde etkilemektedir. Bu olumsuz etkileri önlemek üzere; ahşabın yanmaz maddelerle ilişkisi, bakteri, mantar, böcek vs. gibi bir takım organizmaların neden olduğu bozuklukların ahşabın bünyesine kimyasal maddeler emdirilmesiyle giderilmesine ait yöntemler uygulanmaktadır. Bu yöntemler ile ahşabın dayanıklılığı artırılmakta ve böylece yapılarda, gerek iç gerekse de dış mekan donatılarındaki yeri ve kullanılması hızlı bir şekilde artmaktadır. Kullanılan bu yöntemlerden bir tanesi de emprenye metodudur.
Emprenye metodunun seçilmesinde, emprenye maddesinin miktarı, özellikleri, ahşabın boyutları, emprenye maddesinin ahşap içinde dağılma durumları, emprenye işleminin uygulanma zamanı ve ahşabın kullanılacağı yerler gözönünde bulundurulur (Anon, 1996).



EMPRENYE METODLARI
Emprenyenin uygulanması sırasında aşağıdaki esas noktaların göz önünde bulundurulması gerekir.
l Ahşap, emprenye maddesini optimal miktarda alabilecek ve içinde dağıtabilecek bir durumda olmalıdır.
l Uygulanacak emprenye metodu, ahşabın özelliklerine, emprenye edilme yeteneğine, rutubetine ve emprenye maddesinin özelliklerine uygun olmalıdır.
l Emprenye metodu, mevcut imkan ve şartlara göre seçilmelidir.
Anotomik esaslar bakımından bir çok ahşap türleri, kuruduktan sonra, su ihtiva ettikleri (rutubet yüzdesi yüksek olduğu) durumlarına nazaran daha zor emprenye edilir.
Ahşabın uygun şekilde depo edilmesi suretiyle emprenyeden önce kurumasına engel olunmalıdır (Toker, 1967).

BOUCHERI METODU
Boucherie’nin besin suyunu itme metodu, direklerin emprenyesinde kullanılan bir metodudur. Bu metot, emprenye edilme süresinin nispeten uzun olması bakımından sakıncalıdır. Kabukları soyulmamış olan iğne yaprakları direkler hafif meyilli olarak yatırılır, kalın olan başlarına konan bir kapsül vasıtası ile yüksekte bulunan bir depo içindeki emprenye maddesi çözeltisi ahşaba iletilir. 10 - 15 m lik yükseklik farkı ile husule gelen hidrolik basınç, ahşap içindeki besin suyunu ince uçundan dışarı çıkarmaya ve su yerine çözeltiyi geçirmeye yeter.
Bu metot için UA tuzları tercih edilmektedir. Çözeltinin değişikliği (yoğunluğu ) ahşap türüne ve emprenye tuzu dozajına göre % 1,5 - 2,5 nispetinde olabilir. Bu basit, fakat çok başarı sağlayan emprenye metodu, aşağıdaki nedenlerden ötürü çok az kullanılmaktadır.

a) Damlama suretiyle yapılan telef, emprenye verimini ancak % 50 civarında tutar.

b) Uygulama süresi yaklaşık olarak 6-12 gün devam eder. Direklerin birbirine paralel bağlantıları yapılabilmesine rağmen miktar bakımından emprenye edebilme kapasitesi oldukça sınırlıdır.

Havuzlarda Daldırma ve Emdirme Metodu;
Daldırma ahşabın 30 dakikadan birkaç saate kadar sıcak ve soğuk sıvı halindeki emprenye maddesine daldırılmasıdır.
Kısa süreli daldırma ahşabın en çok bir kaç dakika, sıvı halindeki emprenye maddesi çözeltisine daldırılmasıdır. Uzun süreli daldırma ahşabın bir kaç saat yahut günlerce, emprenye maddesi çözeltisine tüm olarak veya ahşabın tehlikeye daha fazla karşı olan, kısımlarının daldırılmasıdır (BAYKAN, 1992).
İçinde besin suyu bulunan direkler, emprenye maddesine emdirilmeden önce kabukları soyulur ve boş havuzlar içine konur. Direklerin her iki başına bir vakum pompasına bağlı bulunan emme kapsülleri geçirilir.

Havuz sulu emprenye maddesi çözeltisi ile doldurulur. Ahşap içinde bulunan besin suyu direğin alınlarından alınır ve bunun yerine dış yüzeylerden veya direğin çevresinden emprenye maddesi çözeltisi girer. Bu metotla UA tuzların uygulanması tavsiye olunur. Çözelti derişikliği, ahşap türüne ve dozaj durumuna göre %1.5-2.5 oranında olmalıdır.

Havuzlarda Daldırma ve Basınç Metodu;
Bu metot, havuzlarda daldırma ve emme metoduna nazaran direk başlarına konan kapsüllerin emme ödevini görmeyip, basınç yapması ve bu suretle aynı zamanda biraz yüksek derişikte olan çözeltinin ahşaba sevk edilebilmesini sağlar. Bu metotta UA tuzları tercih edilmektedir. Ahşap türüne ve istenen dozajına göre havuz içindeki çözeltinin derişikliği %1.8-2.8 kapsüllerdeki basınç yapan çözeltinin derişikliği ise %3.2-3.5 olabilir (Toker, 1967).

Kazanda Basınç Metodu;
Kazanda basınçla emdirme, sızdırmaz bir kazan içinde emprenye maddesi çözeltisi gerekli miktarda basınç altında ahşabın hücrelerine geçirilir. Bu metodun muhtelif uygulama şekilleri vardır. Hücrelere Tam Emdirmede; (dolu hücre-Bethell metodu) ahşap ile doldurulan kazana önce alçak basınç (vakum) uygulanarak, ahşabın hücre suyu alınır. İkinci kademede kazan emprenye maddesi ile doldurulur ve basınç gerektiği seviyeye yükseltilir. Kazanın yüksek basıncı gerekli sürede tutulur. Bu sürenin sonunda basınç 1 atmosfere indirilir. Ahşap dışarı alındığında emprenye maddesinin damlayarak kayıp olmasını ve etrafa saçılmasını önlemek için kazan açılmadan önce gerekli miktarda alçak basınç (vakum) uygulanır. Ekonomik Emdirme; (boş hücre-Lowry, Rueping metodu) önce kazana yüksek basınç uygulanarak ahşabın hücrelerine, emprenye maddesi çözeltisinin girmesi sağlanır. İkinci kademede, gerekli miktarda alçak basınç (vakum) uygulanıp damlamayı önlemek amacı ile bir miktar emprenye maddesi hücre boşluklarından geri alınır.

Ozmoz Metodu;
Taze kesilmiş veya henüz tazeliğini kaybetmemiş iğne yapraklı ağaçtan elde olunan direkler, kambium tabakası da beraber olmak üzere derin soyulur. Ahşap yüzeyinin tümü bir emprenye tuzu pastası ile sıvanır (pastanın tuz ve su yüzdesi, tuzu imal eden firma tarafından verilir). Bu çözelti diffüzyon yolu ile ahşabın içine girer. Pasta ile sıvanan gövdeler üst üste ve aralık bırakılamayacak şekilde istif edilir ve istifin üstü bitümlü kağıt veya benzeri maddelerle örtülür.

Diffüzyonun devam ettiği 2-3 aylık süre içinde istifin yağmur suları ile yıkanması ve çabuk kuruması önlenmelidir (Toker, 1967).
Bu metodun diğer bir uygulama şeklinde de yeteri kadar emprenye maddesi bulunan bandajlar ahşaba sarılarak, özel deliklere emprenye maddesi pastaları yerleştirilerek veya özel keseler ahşap üzerine konularak zamanla emprenye maddesinin difüzyon yolu ile ahşaba geçmesi sağlanır. Emprenye maddesi ahşaba özel iğneler ve el aletleri ile basınç altında verilir (kobra metodu) (BAYKAN, 1992).

Münavebeli Basınç Metodu;
Rutubetli ve taze (içindeki besin suyu kaybolmamış) halde bulunan iğne yapraklı ağaçtan elde olunan direkler, suda eriyen tuzların çözeltisi ile çalışan kazanda basınç tesislerine konur. Kazan içindeki emprenye tuzu çözeltisi, belirli bir tempo ve münavebe ile basınç ve vakum etkisi altında bulundurulur. Basınç ve vakum miktarları ile münavebe periyotlarının süreleri, ahşap cinsine ve rutubetine bağlıdır.

KURU AHŞAP İÇİN EMPRENYE METODLARI

Emprenye edilmeden evvel, ahşabın düzgün kesilmesi, işlenmesi, kabuk ve bast tabakasının uzaklaştırılması tavsiye olunur. Sonraları meydana gelen yeni kesit yüzeyleri gerekirse tekrar emprenye edilmelidir. Ahşap üzerinde bulunan, testere talaşı, yongalar vs. temizlenmelidir. Emprenye sırasında, inşa edilmiş halde bulunan elemanların eskiden boyanmış kısımları uzaklaştırılmalıdır. İnşa edilmiş halde bulunan bir ahşap için yapılacak böcek mücadelesinde, her şeyden evvel böcekler tarafından tahrip edilmiş kısımlar temizlenmelidir. Sonra ahşabın bütün kısımları bir tel fırça ile temizlenmeli ve temizleme esnasında statik bakımdan tehlikeli olacak kısımlar, yeni ahşap elemanlarla değiştirilmelidir. Bu hazırlık safhaları tamamlandıktan sonra emprenye işlemine başlanmalıdır.

Fırça Sürme (Badana);
Badana, en basit emprenye metodudur. Bu metotta bir badana fırçası veya yumuşak boya fırçası kullanılır. Doğal maddelerden yapılmış (sentetik olmayan) fırçalar derişikliği az olan emprenye maddesini daha iyi alır ve ahşap üzerinde iyi dağıtır.

Püskürtme;
Püskürtmek için hava veya sıvı basıncı ile çalışan aletler kullanılır. Tarımda mücadele işlerinde kullanılan ve pirinçten yapılmış pülvarizatörler, bazı emprenye maddeleri prinçte korrozyon husule getirdiği için elverişli değildir.
Bu amaçla bakır ve demir pülvarizatörler tercih edilmelidir. Ahşap emprenye işlerinde hava ile çalışan pülvarizatörler kullanılır. Zira bu pülvarizatörlerde hareket eden kısımlar emprenye maddesi ile temasa geçmezler ve dolayısı ile ömürleri daha uzun olur. Basınç mümkün mertebe alçak tutulur. Böylece püskürtme sırasında çözeltinin sis tabakası haline gelmesine engel olunur .

Kısa Süre İle Daldırma, Havuzlarda Yatırma Sureti İle Emdirme;
Ahşabın emprenye maddesini çeşitli miktarlarda almasından ötürü daldırma veya emdirme süresi önceden kesin olarak verilemez. Bu sürenin tespiti için ahşabın emme özelliği, önceden numuneler üzerinde yapılan deneylerle tespit edilmelidir. Bu da ahşabı olduğu halde tartmak ve emprenye işleminden sonra tekrar tartarak aradaki farkı bulmak sureti ile hesaplanır.

Suda Çözünen Tuzlarla Kazanda Basınç Metodu;
Direklerin, traverslerin, yapı ahşabının, maden direğinin suda çözünen emprenye maddelerini kullanarak kazanda basınç metodu ile emprenyesi için, Bethell veya Full-Cell metotları uygulanır. Bu metotta ahşabın lif doygunluğu rutubetinin (%25-30 miktarının) altında olması gerektiği için ahşap önce kazanda mümkün mertebe uzun süre ile alçak basınç altında tutulur.
Bundan sonra alçak basınç değişmez halde tutulurken aynı zamanda kazan, emprenye maddesi ile doldurulur ve basınç dıştaki atmosferik basınçla denge yapacak hale getirilir, çözelti 7-12 atülük basınçla ahşap içine itilir. Sonra çok kısa süreli bir vakum yapılır (Toker, 1967).

Katran Yağı Kullanarak Kazanda Basınç Metodu İle Emprenye;
Katran yağı kullanılarak kazanda basınç sureti ile emprenyenin uygulanması için Ruping’in ekonomik metodu seçilir. Burada Bethell metodunda olduğu gibi hücre boşlukları katran yağı ile doldurulmaz, hücre zarının emprenye maddesi ile yalnız ıslanması veya hücre duvarı içine girmesi sağlanır.
Bu metotta önce yapılan yüksek basınçla katran yağını ahşap içine sokmak ve sonra yapılan vakum ile ahşap içinde bulunan fazla katranı ahşaptan dışarıya çıkarmak veya emmek mümkündür (Toker, 1967).

ÖZEL EMPRENYE METODLARI
Direklerin İkinci Defa Emprenyesi (Takviye Emprenyesi);Uzun süre toprakta kalan direkler veya diğer ahşap, toprak-hava ortak sınırında mantar saldırısına uğrar. Bu sebepten ötürü evvelce yapılmış olan emprenye, bu mıntıkada zaman zaman yenilenmek veya takviye edilmek zorunluğundadır.
l Direklerin Toprak - Hava Ortak Sınırına Pasta Sürülmesi ve Üzerinin Bir Bandla Örtülmesi
l Hazır Halde Bulunan Bandajlar
l Emprenye Maddesinin Özel İğne İle Ahşap İçine Sokulması (cobra metodu)
Kontrplakların Emprenye Edilmesi;
Kontrplakların Üst Yüzeylerinin Emprenye Edilmesi : Bu metotta emprenye maddesi yalnız kontrplağın dış kaplamasına (kapak) ve kesilmiş kenarlarına girer. Kapak levhalarının altındaki tutkal katı, emprenye maddesinin derine geçmesine engel olur. Kontrplak emprenye edildikten sonra kesilir veya ince kapak levhaları zedelenirse, emprenye edilmeyen kısımlar mantar ve böcek saldırısına uğrayabilir. Kombine Tutkallama : Bu amaçla geliştirilmiş özel metotlar vardır. Bu metotlarla kontrplağın bütün enine kesiti mantar ve böcek saldırmasına karşı korunur ve bu suretle emprenye işlemi için ayrıca işçilik gerekmez. Bu metot kontrplak fabrikalarında uygulanır.
Yağlı çözeltiler yalnız olarak veya ayrı bir etkileyici madde olduğu halde tutkalla karıştırılır. Sıcak presleme esnasında yağlı madde kontrplağın yaprakları içine girer ve bunların yapışmasına engel olmaz. Böylece Kontrplak tam olarak emprenye edilmiş olur.

Yonga Levhalarının Emprenyesi;
Levhaların Üst Yüzeylerinin Emprenyesi : Yonga levhaları homojen olmadığı için, emprenye maddesi yonga levhası içinde aynı miktarda dağılmaz ve bütün kesit yüzeylerinin itinalı olarak emprenye edilmesi mümkün olmaz. Kesit yüzeylerinde veya herhangi bir yerde meydana gelen yaralardan mantar ve böcekler girebilir. Bu amaçla yağlı çözeltiler elverişlidir. Sulu çözeltiler ise yapışma özelliğine engel olduğu için elverişli değildir.
Kombine Tutkallama : Bu metotla yonga levhasının bütün kesiti mantar ve böceklere karşı korunmuş olur ve ayrıca emprenye için para harcanılmaz. Metot, yonga levhasının imali sırasında uygulanır. Yağlı çözelti tutkal ile karıştırılır. Emprenye maddesi sıcak pres altında bütün ahşap yongalarının içine karışır ve karışma bunların yapışma durumlarına da zarar vermez. Bu metotla tam emprenye yapılabilir.

Odunlifi Levhalarının Emprenyesi;
Levhaların Yüzeylerinde Yapılan Emprenye : Gerek laboratuar deneyleri ve gerekse pratikte edinilen tecrübeler, odunlifi levhalarının yağ içinde çözeltilmiş emprenye maddeleri ile hiç bir güçlükle karşılaşılmadan emprenye edilebildiklerini göstermiştir. İmalat Sırasında Yapılan Emprenye : Odunlifi hamurunun bekletilmesi hallerinde içine emprenye maddelerinin katılması mümkündür.

Isı Yalıtıcı veya Sesi Emici Levhaların Emprenyesi;
Levhaların Emprenyesi : Bu levhalar, birim hacim ağırlıkları az olduğu için, emprenye maddesini nisbeten daha iyi kabul ederler. Levhalar kesildikten sonra bütün yüzeylerine emprenye maddesi püskürtülür. Daldırma metodunun uygulanması halinde daha fazla emprenye maddesinin levha tarafından alınabileceği hesaplanmalıdır. İmalat Sırasında Yapılan Emprenye: Isı ve sesi yalıtıcı levhaların imali sırasında sıcak presleme uygulanmadığı ve levha içinde bulunan suyun cereyanı uzun zaman devam ettiği için, böyle bir halde emprenye maddesinin hamur içine ilavesi ile, emprenye işlemi için daha iyi bir ortam ve şart temin edilmiş olur. Fakat bu sırada sert odunlifi levhası imali ile yalıtıcı levha imali kombine edilmemelidir.
Oyma Delik Metodu;

Oyma delik metodu, her şeyden evvel fırça ile sürme veya püskürtme yolu ile zor ulaşılan tehlikeli yerlerin ikinci defa yapılan emprenyelerinde uygulanır. Delikler, bir kaç defa yağlı emprenye maddeleri ile veya suda çözünen emprenye maddelerinden yapılmış fişeklerle doldurulmalı ve bundan sonra tahta tıkaçlarla tıkanmalıdır. Pratik bakımdan aşağıdaki delik aralıkları tavsiye olunur: Lifler doğrultusunda 15-20 cm de bir, liflere dik doğrultuda ve aynı hizaya gelmemek şartı ile 3-4 cm de bir.
Basınç Yapan Şişelerle;

Oyma delik metodunda kullanılan emprenye maddelerini ahşap içine iletebilmek için, içinde basınçlı hava bulunan ve bir yay tertibatı ile basınç yapan özel çelik şişeler geliştirilmiştir.
Kendi Kendine Basınç Yapan Çelik Şişeler: Emprenye maddesi çözeltisi, basınç altında çelik şişeler içine konulmuştur. Eğer çelik şişe dolu ise, yaylı bir valf şişenin ağzını kapatır. Gergin halde bulunan yay bastırılmak sureti ile valf açılır ve basınçlı çözelti ahşap içine girer.

İçinde Yaylı Pompası Bulunan Şişelerle : Bu metotta çelik şişenin içinde emprenye maddesinden başka basınçlı hava bulunur. Vidalı kısmını oyulmuş deliğe soktuktan sonra valf açılır. Bu suretle emprenye maddesi, normal oyma delik metoduna nazaran ahşap içine daha fazla girer. Delme ve pres aralıkları olarak: ladin ahşabında, boy doğrultusunda 50cm, çam ahşabında, boy doğrultusunda 100 cm dir (Toker, 1967).
Sıcak Hava Metodu;

Evteke böceği kurdu bulunan ahşap üzerine sıcak hava püskürtülmek sureti ile kurtlar öldürülebilir. Kurtların ölmeleri için hava sıcaklığının en az 55C° olması ve bu durumda en az 30 dakika süre ile tutulması gerekir. Sıcaklık, kirişin ortasında da aynı dereceye ulaşır ve böylece uzun süre kalırsa başarılı bir sonuç sağlanabilir. Yapıya iştirak etmiş halde bulunan ahşabın bütün yüzeyleri sıcak hava ile karşı karşıya gelmiyeceğinden, buraların oyma delik ve basınç şişeler vasıtası ile tekrar emprenye edilmesi gerekir.
Çatının tümünde sıcak hava metodu ile mücadele yapıldıktan sonra, bu kısımlar tekrar bilinen bir yağlı emprenye maddesi veya emprenye tuzu ile yeni bir saldırıya karşı önleyici olarak emprenye edilmelidir. Zira sıcak hava metodu yalnız böceklerle mücadelede kullanılır. Önleyici koruma yapılmadan evvel çürümüş ve böcekler tarafından tahrip edilmiş, çamurlu yerler balta ile temizlenmelidir.

Toprakta Tuzak Çukurları Açılması Sureti İle;
Tropik ve suptropik mıntıkalarda toprak-ahşap termitlerine rastlanır. Bu Reticulitermes türleri akdeniz mıntıkasında çok yayılmıştır ve konutlarda da oldukça büyük zararlar yapmaktadır. Böyle binaları termit zararlarından korumak için çukurlar açılır. Bu çukurların içine termitlere karşı etkili olan emprenye maddeleri tabakalı olarak doldurulur.
Duvar İçinde Mücadele; Mantar arız olmuş veya misel ağları ile örtülü duvarlar sıvacı tarafından bir tel fırça ile iyice fırçalanır.
Çoğunlukla duvarın yüzeyi bir prümüs lambası ile yakılır. Bundan sonra bütün duvar yüzeyine, kirece etki yapmayan bir emprenye maddesi çözeltisi sürülür. Duvar üzerinde çok fazla mantar miseli varsa, o zaman duvar üzerinde bir barikat yapılmalıdır. Duvarın kenarlarına doğru şaşırtılmış oyma delikler açılır. Bunların içine emprenye maddesi pastaları konur. Duvarlardaki rutubet yardımı ile zamanla emprenye maddesi duvar içine yayılır.

Enjeksiyon Metodu;
Böcek yeme deliklerine teker teker emprenye maddesi doldurulur. İşlem sona erdikten sonra, böceklerin açtıkları delikler mumla sıvanır. Taşan emprenye maddesi çözeltisi leke yapmaması için yıkanır veya silinir (Toker, 1967).

TESBİT ve MUAYENE METODLARI
Kimyasal Maddelerin Tesbit;
Fluor- Fluor bulunan tuzların tesbitinde kalitatif ve kantitatif tespit kullanılır. Krom- Krom ihtiva eden tuzlarla yapılan emprenye ile sağlanmış girne derecesinin ve alınan tuz miktarının tespiti için kalitatif tespit ve kantitatif tespit kullanılır. Arsenik- Arsenik ihtiva eden tuzlar için kalitatif tespit vekantitatif tespit kullanılır. Bor- Bor ihtiva eden emprenye tuzları için kalitatif tespit ve kantitatif tespit kullanılır. Bakır- Kalitatif ve kantitatif tespit yapılır.
Pentaklorfenol- Fenollu emprenye maddesinin tespiti için kalitatif vekantitatif tespit yapılır. Fosfat- Fosfat amonium molipdat ile gravimetrik olarak tespit edilir. Ahşapta fosfat tesbit edilirken, önce bu madde ile emprenye edilen ahşap mağnezyum asetat ile beraber kül haline getirilir ve nitrik asitle dumanlanır.

Sulu Emprenye Tuzları Çözeltilerinin Muayenesi;
Ahşabın aldığı emprenye tuzu miktarını hesaplayabilmek için, çözeltinin derişikliğinin bilinmesi gerekir. Sulu çözeltilerin derişikliğinin tespitinde, termometreli bir areometre ve milimetrik kağıt kullanılır.
Areometre muayene edilecek çözelti içine konur. Areometre kımıldamadan ortada durmalı, ne kabın kenarlarına ve ne de tabanına değmelidir. Cam çubuk üzerinde bulunan ıskaladaki okunan sıvı seviyesinin yoğunluğunu verir.
İkinci olarak emprenye maddesi çözeltisinin sıcaklığı tesbit olunur. Milimetrik kağıt üzerinde apsis eksenine yoğunluklar ve ordinat eksenine de sıcaklıklar işaret edilir.
Bu çözeltinin derişikliğinin tesbiti, grafik üzerinde sıcaklık ve yoğunluk miktarlarından dikeyler çıkartılarak bunların birleştiği noktayı bulmak sureti ile yapılır.
Eğer bu durum bir milimetrik kağıt üzerine kesin olarak geçirilemezse derişiklik interplasyon yolu ile bulunabilir (Toker, 1967).

DİĞER MUAYENELER
Özel Bulgularla Çıkarılan Parçalar Üzerinde;
Ahşap içinde özel bulgularla çıkartılacak parçalar üzerinde yapılacak muayeneler için 50cm ye kadar kalınlıkta olan ahşap kısımlarından bu metotla numune alınmaz. Zira bu emprenye maddesinin ahşap içine girmesi lif doğrultusunda daha fazladır. Direk, kiriş, v.s. de ortadan bir kesit alınırsa ahşap kullanılmayacak hale geldiği için çoğunlukla özel bulgularla numune alınır. Numunelerin Boyutları ve Sayısı : Numunelerin çapı yaklaşık olarak 5-8 mm, uzunluğu yaklaşık olarak 20-30 mm olup her 10 ila 20m2 ahşap yüzeyi için 1 numune alınır. Numuneler emprenyeden sonra 4 hafta ila 3 ay içinde alınır. Nümune alınan yerlerdeki ahşap konstrüksiyonlarda dayanım bakımından bir zayıflık meydana gelmemelidir.

Dinleme Aletleri; Bir yerde evteke böceğinin ahşap içinde bulunup bulunmadığı optik ve akustik yolla tesbit edilebilir. Bu amaçla dinleme aletleri geliştirilmiştir.
Alet alçak frekanslı bir ses yükselticiye malik olup, özel bir transistör ve mikrofon vasıtası ile evteke böceğinin ahşap içindeki hışırtısını tesbit eder. Bu alet aynı zamanda evteke böceği ile yapılan mücadelenin iyi sonuç verip vermediğini kontrol etmeğe de yaramaktadır.
Yalnız yol kenarında olan binalarda, taşıt araçlarının gürültüsü ve mevsimlere bağlı olarak böcek hareketlerinin aktif ve pasifliği bu aletle çalışmayı güçleştirir.
Biyolojik Laboratuvar Muayeneleri;
Mantar enfeksiyonu sureti ile yapılan muayeneler nispeten uzun zaman alıcıdır. Bununla beraber kimyasal muayenelere paralel olarak yapılan bu deneylerin en ufak şüphe karşısında uygulanması zorunludur (Toker, 1967).

KORUMA DERECELERİ
Emprenye maddesinin ahşap içinde dağılma durumuna göre emprenye dereceleri aşağıdaki şekillerde olabilir.
Kaplama Sureti İle Koruma; Hazır, ince koruyucu levhaları ahşap yüzeyine tesbit etmek, yapıştırmak veya sonradan sertleşen maddeleri fırça veya püskürtme sureti ile ahşaba uygulamaktır .
Yüzeysel Emprenye; Emprenye maddesinin ahşaba geçmiş kısmı kalınlığının 1cm den az olması halidir.
Derin Emprenye; Emprenye maddesinin ahşaba geçmiş kısmı kalınlığının 1cm veya daha çok olması halidir.
Tam Emprenye; Emprenye maddesi ahşabın her tarafına geçmelidir.
Yersel Emprenye; Ahşabın tespit edilen tehlikeli yerlerine derin emprenye yapılmalıdır (Anon, 1996).

SONUÇ
Emprenye metodunun seçilmesinde, emprenye maddesinin miktarı, özellikleri, ahşabın boyutları, emprenye maddesinin ahşap içinde dağılma durumları, emprenye işleminin uygulanma zamanı ve ahşabın kullanılacağı yerler gözönünde bulundurulur.
Emprenye işleminin uygulaması;
l Ahşap işlenmeden önce (Ormanda, depoda, inşaat yerinde),
l İşleme ve yapım sırasında,
l İşlendikten sonra yapılır.
İyi bir ahşap koruma için aşağıdaki sıra dikkatle uygulanmalıdır :
Uygulama Planı :
Emprenye tedbirlerinin kapsamı, nevi ve zamanı tesbit edilir.
İlk Emprenye :
İhtiyaca göre ahşaba ilk kez uygulanan emprenye işlemidir.
Korumanın Devamı ve Ahşabın Durumu :
İlk kez uygulanan emprenyeden sonra ahşap, zararlılara karşı sürekli gözetim ve denetim altında tutulur.
Yeniden Emprenye :
İlk kez uygulanan emprenyeden sonra herhangi bir zarara uğrayan ahşaba, sonradan uygulanan emprenye işlemidir (Anon, 1996).

Ör. gör. Reyhan GEDİKLİ
Karadeniz Teknik Üniversitesi
Peyzaj Mimarlığı Bölümü


Yük. Mim. Birgül ÇAKIROĞLU
Karadeniz Teknik Üniversitesi
Yapı İşleri Tek. Daire Başkanlığı

Hiç yorum yok: