BİR MÜHENDİSLİK BAŞYAPITI: FALKIRK WHEEL

Dünyanın ilk döner tekne kaldıracı İskoçya'da inşa edildi. Batı ve doğu İskoçya kıyılarını geçmişte biribirne bağlamış fakat sonradan işlev dışı kalmış kanal sistemlerini tekrar hayata geçirmek üzere hazırlanan Millennium Link projesinin bir parçası olan Falkirk Wheel aynı anda 30 metrelik dört tekneyi seviyeleri farklı kanallar arasına nakledebiliyor. Yapının bölgeye çok miktarda turist çekmesi bekleniyor...

Falkirk Wheel: Tekneleri taşıyan keson hareket halinde

Telegraph Group Limited- Çok az yapı 19.yüzyılın endüstri devrimi anıtları anıtları kadar heyecan verici ve ürpertici olabilmiştir. Forth Demiryolu Köprüsü, Anderton Gemi Vinci ve Middlesbrough Köprüsü gibi masif yapılar, hayranlık uyandırıcı özgüvenleri ile Viktorya dönemi mühendislerinin çözemeyecekleri hiçbir sorun olmadığını haykırır gibiydiler. Şimdi 21.yüzyılda, bu anıtlara eklenmek üzere sırada olan yeni bir yapı var: Kraliçe Elizabeth tarafından geçtiğimiz hafta açılan İskoçya'daki Falkirk Wheel.
Glasgow ve Edinburgh arasında kırsal alanda yeralan Falkirk Wheel ilk bakışta gizemli bir yapı gibi gözüküyor. Vadiyi geçerken birden sona eren bir demiryolu viyadüğünü, şahmerdanlı bir petrol kuysunu veya belki de devasa gözlü ve delici gagasıyla solucan çıkarmak için toprağı gagalayan tarih öncesi uçucu bir dinazoru andırıyor, Falkirk Wheel.

Kendi türünün tek örneği olan Falkirk Wheel'in bazı teknik özellikleri:

Yükseklik35 mGenişlik35 mUzunluk30 mKaldırma Kapasitesi600 tonKaldırma süresi15 dkHavuz kapasitesi20 tekneİnşaat Alanı45 hektarEkonomik Ömrü120 yıl

Kaynak: The Millennium Link

Romalıların inşa ettiği dev bent Antonine Duvarı'nın gölgesinde, yol sizi dolanarak sedir kaplı bir yapıya, ziyaretçi merkezine ulaştırıyor. Halen herşey bir gizem altında. Binanın içine yürüyüp, engin eğimli bir cam duvardan yukarı baktığınızda üzerinizde uzanan masif betonarme yapı, birden yüzyıldan beri inşa edilmiş ilk dev gemi kaldıracı olarak karşınıza çıkıyor.
84.5 milyon Sterline malolmuş Falkirk Wheel, Millennium Link olarak adlandırılan ve aşağı İskoçya'nın kanal sistemlerini tekrar işletmeye açan projenin en heyecan verici halkası olarak ortaya çıkıyor. Kuzey Denizi ve Atlantiği biribirine bağlayan Forth and Clyde Kanalı ile 1822'de açılan Edinburgh ve Glasgow Union Kanalı İskoçya'nın endüstri devrimine damgalarını vurmuşlardı. Ancak 1930'larda başlayan düşüş sonrası, Falkirk'deki 11 kilitli havuzun doldurulması ile Union Kanalı tamamen devre dışı kalmıştı.
Forth and Clyde Kanalı geçtiğimiz sene Mayıs ayında yeniden açıldıktan sonra, Falkirk Wheel ile hayata dönecek Union Kanalı sayesinde toplam 100 km'lik kanal kullanıma açılmış oluyor. Bu kaydadeğer bir başarı zira, kanallar 30 yerde yollarca kesilmişti ve bu sorunu aşmak için aralarında 32 kilitli havuz, ve 28 köprünün bulunduğu 121 sanat yapısı inşa edildi. Ancak, Nicol Russel Studios'un konsepti üzerine Glasgow'dan RMJM firması tarafından tasarlanan dev Çark, bütün başarıyı farklı bir ölçeğe taşıyor.

Çark, 30 metrenin üzerindeki tekneleri iki kanal arasında havaya kaldırarak, bir dizi kilitli kanalla bir gün sürebilecek işi çeyrek saat içinde tamamlayabiliyor. Edinburgh tarafından yaklaşılırken gemiler heyecan verici şekilde Antonine Duvarının altındaki bir tünelden su kemerine geçiriliyor. Tekneler 35 metre uzunluğundaki masif çelik kolların ucundaki 250.000 litre kapasiteli büyük bir kesonun (uzunlamasına ortadan kesilmiş silidirik bir su haznesi)içine yerleştikten sonra kapaklar kapatılıyor ve hidrolik motorlarla harekete geçirilen çark alt seviyedeki tekneleri yukarı, yukarıdaki tekneleri de aşağı indiriyor. Daha sonra kapaklar açılıp su seviyesi eşitleniyor ve tekneler yollarına devam ediyor. İşlem sırasında kesonların yataylığı korunuyor.

Su kemerinin ucundaki Falkirk Wheel

Aşağı İskoçya bölgesinde geleneksel olarak kanal ulaşımı kullanılmadığından, bu büyüleyici yapının işlevsel yanı ikinci planda kalıyor. Falkirk Wheel'in asıl amacı ise turizm. Turistlere amfibi araçlarla yaptırılacak gezilerde Falkirk Wheel önemli rol alacak.
Yapının İskoçyalılar açısından farklı bir anlamı daha var: "İskoçya'da birbiriyle görüşmeyen batı ve doğu kıyıları birleştirici bir görev üstlenecektir" diyor baş tasarımcı Tony Kettle.
Falkirk Wheel, üretim ekonomisinin turistik amaçlara hizmet ettiği post modern bir sanayi yapısı olarak tanımlanıyor.
kaynak:yapiworld