Kontrplak kullanım alanları & özellikleri

Kontrplak kullanım alanları & özellikleri

Yazan : Onur Önal, İnşaat Yük. Müh.
UPM Türkiye

Kontrplaklar teknik, mukavemet ve dekoratif özellikleri göze alındığında ahşap levhalar içinde lider konumunu geçmişten günümüze sürdürmektedir. Halen pekçok endüstrideki gereklerin teknik, ekonomik ve çevreci biçimde karşılanmasını sağladığı gibi, pekçok yeni alanda da kullanım bulabilmektedir.

Yapısal kontrplaklar : Kaplamasız, yük taşıyıcı özelliktedirler, genellikle iğne yapraklı (softwood) ağaçlardan imal edilirler. Arzları büyük miktarlarda ve fiyatları ekonomik olmaktadır. Avrupa'da ladin kontrplak, Kuzey Amerika'da Douglas çamı örnekler arasındadır. Görünüm kaliteleri önemsiz ve düşüktür. İç yapıştırmaları fenol reçineli, suya dayanıklı olması tercih sebebidir. Yapılarda genel kullanım alanları, üzerlerine ek kaplamaların serildiği (parke, halı, kiremit, shingle, dış cephe kaplama, vb.) ahşap&çelik karkas yapılarda döşemeler (ağırlıkla 18 mm.), duvarlar (ağırlıkla 12 mm.), çatılar (12&15 mm.) ve her türlü yük taşıyıcı uygulamalardır. Genel ebat 1220/1250 x 2440/2500 mm.'dir (4 x 8 feet). Hafiflik, yeterli mukavemet, ekonomi, işlenebilirlik&çalışılabilirlik, konstrüksiyona tutturulabilme, suya&rutubete dayanım, vb. avantajlar arasındadır.

Dekoratif&mimari kullanımlar : İç&dış cephe, tavan, çatı kaplamaları olarak görünür yüzeylerde dekoratif, ağırlıkla yük taşıyıcı olmayan uygulamalardır. Dış cephe koruma boyaları ile bina cephelerinde, saydam&yarı saydam boyalar ve cilalar ile iç dekorasyonda, seçilmiş iyi görünüm kalitelerine sahip, sert&yumuşak ağaçlardan elde edilen kontrplaklar uygulanmaktadır. Gerek doğal görüntüleri ile gerekse üzerlerindeki boya ve cilayı gösterebilmeleri sebebiyle ağırlıkla açık renkli ağaçlar (huş, ladin, kayın, vb.) tercih edilmektedir. Cephelerde kenarları binmeli, yüzeyleri lambri görünümlü oluklu işlenebilmektedir. Eğimli yüzeylerde belli yarıçaplarda bükülebilmektediler. Kalınlıklar cephelerde minimum 12 mm.'dir. Doğal görünüm, işlenebilme, sağlamlık, uzun ömürlü çözüm olmaları avantajlar arasındadır.

Beton kalıplık kontrplaklar : Yüzeyleri fenolik film kaplı, kenarları boya ile yalıtılmış yük taşıyıcı özellikte kontrplaklardır. Ağırlıkla koyu kahverengi film kullanılır. Fenolik film kaplama kalıbın beton yüzeyinden kolay ayrılmasını, betonun aşındırıcı etkisine ve rutubete dayanımı, dolayısı ile tekrar tekrar kullanımını sağlar. Kalıbın tipine (perde, döşeme, kolon, kiriş) göre beton basınçlarını karşılamak için ağırlıkla sert ağaçlardan elde edilen mukavemeti yüksek ana paneller kullanılır (huş, keruing, kayın, vb.) İç yapıştırmaları fenol reçineli, suya dayanıklı olması gerekmektedir. Ağırlıkla 18 ve 21 mm. kalınlıklarda kullanılır, ebat 1220/1250 x 2440/2500 mm.'dir. Kalıp sistemleri için daha büyük maksi ebatlarda veya özel müşteri ebatlarında da üretilmektedirler. Yüksek mukavemet/ağırlık oranı, şantiyede rahat elleçlenebilme&işlenebilme, rijitlik, ahşaba özgü ileri ısı yalıtım, fenolik film ile elde edilen düzgün, pürüzsüz brüt beton yüzeyi, suya&rutubete karşı arttırılmış dayanım, çok tekrar kullanım sayısı avantajlar arasındadır.

Mobilyalık kontrplaklar : Genellikle çekmeceler, raflar, kapaklar, dolap arkalıkları, mobilya iç konstrüksiyonu veya her türlü mobilya üretiminde kullanılmaktadır. İğne yapraklı (yumuşak) veya geniş yapraklı (sert) ağaçlar kullanılabilir. İç yapıştırma fenolik, suya dayanıklı veya beyaz tutkallı E1 normunda olabilir. Modern tasarımlarda görünür yüzeylerde cila, boya ile birlikte düzgün görünüm kalitelerine sahip kontrplaklar da kullanılmaktadır. Huş, kayın kontrplaklar veya papeller özel kalıplarda basılarak eğimli şekillerde mobilya (sandalye) üretiminde de kullanılmaktadır. Kalınlıklar kullanım yerine göre 4 mm. ila 18 mm. arasında değişiklik göstermektedir. Sağlamlık, düzgün işlenebilme, doğal&dekoratif görünüm avantajlar arasındadır.





Taşımacılık endüstrisi : Ağır veya hafif taşımacılıkta treyler, konteyner, kamyonet gibi vasıtaların zemin döşemelerinde uygulanan yük taşıyıcı özellikte, sert ağaçlardan (huş, kayın, keruing) elde edilen kontrplaklardır. Üst yüzeyleri aşınma dayanımı arttırılmış, sürtünmeli fenolik film kaplama ile; arka yüzeyleri düz, nem bariyeri fenolik film ile kaplanmıştır, kenarları yalıtılmıştır. İç yapıştırma suya dayanıklı fenolik reçinedir. Ağırlıkla kalınlıklıkları 27 ve 30 mm.'dir. Ebatlar karoserlere uygun özel ebatlarda üretilmektedir. Yüksek mukavemet/ağırlık oranı dolayısı ile hafiflik, rutubete&suya dayanım, arttırılmış aşınma dayanımı, çelik karosere sağlam tutturulabilme, esneklik avantajlar arasındadır. Ayrıca vasıtaların yan panelleri, bagaj bölümleri gibi kısımlarında da çeşitli kontrplaklar uygulanmaktadır.

Parke Endüstrisi : 2 tabakalı lamine ahşap parke üretiminde, dekoratif üst katman altında destek katmanı olarak huş veya ladin kontrplak kullanılmaktadır. İç yapıştırmaları suya dayanıklı, fenolik reçinedir. Ağırlıkla 8, 9, 10 mm. veya özel müşteri kalınlıklarındadır. Sağlamlık, işlenebilme, özel rutubet oranları, standartlar dışı sıkı kalınlık toleransları avantajlar arasındadır.

Bu genel kullanımlara ek olarak bazı özel kullanımlar da vardır :

Lazer kesim kalıp endüstrisinde, bıçakları yerleştirmek için kontrplak panel yüzeyine lazer ile ince oluklar açılmaktadır. İç yapıştırıcının lazerden yanmaması için E1 normunda beyaz tutkal olması gerekmektedir.
Beton parke taş endüstrisinde, kontrplak paletlerin üzerine makine içerisinde parke taşlar dökülmektedir. Paletler 40 ila 60 mm. arası kalınlıklarda, aşınmaya dirençli plastik laminat kaplı, yüksek mukavemet ve rijitliktedirler.
Marin kontrplaklar, ağırlıkla yatçılıkta kullanılan, egzotik ağaçlardan elde edilen, suya dayanıklı iç yapıştırması olan ve BS1088 Lloyd's sertifikasına sahip kontrplaklardır.
Gemi sanayinde ise LNG tankerlerin kargo duvarlarında kaplamalı kontrplaklar uygulanmaktadır; ahşabın mükemmel elektrik yalıtımına sahip olması ile en ufak statik elektrik birikmesi ve dolayısı ile kıvılcım oluşması riskinden uzak, güvenli ve sağlam yakıt tankları elde edilmektedir.
Özel teknoloji ürünü, çok ince huş kontrplaklar (0.4, 0.6, 0.8 ila 2 mm. arası) maketçilikte, modelcilikte ve bazı mobilya uygulamalarında kullanılmaktadır.
Yukarıdakilere ek olarak oyuncaklardan un eleklerine, rüzgar pervanelerinden buz hokeyi sopalarına ve iskele platformlarından restorasyonlara kadar çok çeşitli kullanım alanları bulunmaktadır. Kontrplak için uygulamalar kullanıcının ve tasarımcının hayal gücü ile sınırlı diyebiliriz.

Kontrplak kullanım alanları & özellikleri

Yazan : Onur Önal, İnşaat Yük. Müh.
UPM Türkiye

Kontrplaklar teknik, mukavemet ve dekoratif özellikleri göze alındığında ahşap levhalar içinde lider konumunu geçmişten günümüze sürdürmektedir. Halen pekçok endüstrideki gereklerin teknik, ekonomik ve çevreci biçimde karşılanmasını sağladığı gibi, pekçok yeni alanda da kullanım bulabilmektedir.

Yapısal kontrplaklar : Kaplamasız, yük taşıyıcı özelliktedirler, genellikle iğne yapraklı (softwood) ağaçlardan imal edilirler. Arzları büyük miktarlarda ve fiyatları ekonomik olmaktadır. Avrupa'da ladin kontrplak, Kuzey Amerika'da Douglas çamı örnekler arasındadır. Görünüm kaliteleri önemsiz ve düşüktür. İç yapıştırmaları fenol reçineli, suya dayanıklı olması tercih sebebidir. Yapılarda genel kullanım alanları, üzerlerine ek kaplamaların serildiği (parke, halı, kiremit, shingle, dış cephe kaplama, vb.) ahşap&çelik karkas yapılarda döşemeler (ağırlıkla 18 mm.), duvarlar (ağırlıkla 12 mm.), çatılar (12&15 mm.) ve her türlü yük taşıyıcı uygulamalardır. Genel ebat 1220/1250 x 2440/2500 mm.'dir (4 x 8 feet). Hafiflik, yeterli mukavemet, ekonomi, işlenebilirlik&çalışılabilirlik, konstrüksiyona tutturulabilme, suya&rutubete dayanım, vb. avantajlar arasındadır.

Dekoratif&mimari kullanımlar : İç&dış cephe, tavan, çatı kaplamaları olarak görünür yüzeylerde dekoratif, ağırlıkla yük taşıyıcı olmayan uygulamalardır. Dış cephe koruma boyaları ile bina cephelerinde, saydam&yarı saydam boyalar ve cilalar ile iç dekorasyonda, seçilmiş iyi görünüm kalitelerine sahip, sert&yumuşak ağaçlardan elde edilen kontrplaklar uygulanmaktadır. Gerek doğal görüntüleri ile gerekse üzerlerindeki boya ve cilayı gösterebilmeleri sebebiyle ağırlıkla açık renkli ağaçlar (huş, ladin, kayın, vb.) tercih edilmektedir. Cephelerde kenarları binmeli, yüzeyleri lambri görünümlü oluklu işlenebilmektedir. Eğimli yüzeylerde belli yarıçaplarda bükülebilmektediler. Kalınlıklar cephelerde minimum 12 mm.'dir. Doğal görünüm, işlenebilme, sağlamlık, uzun ömürlü çözüm olmaları avantajlar arasındadır.

Beton kalıplık kontrplaklar : Yüzeyleri fenolik film kaplı, kenarları boya ile yalıtılmış yük taşıyıcı özellikte kontrplaklardır. Ağırlıkla koyu kahverengi film kullanılır. Fenolik film kaplama kalıbın beton yüzeyinden kolay ayrılmasını, betonun aşındırıcı etkisine ve rutubete dayanımı, dolayısı ile tekrar tekrar kullanımını sağlar. Kalıbın tipine (perde, döşeme, kolon, kiriş) göre beton basınçlarını karşılamak için ağırlıkla sert ağaçlardan elde edilen mukavemeti yüksek ana paneller kullanılır (huş, keruing, kayın, vb.) İç yapıştırmaları fenol reçineli, suya dayanıklı olması gerekmektedir. Ağırlıkla 18 ve 21 mm. kalınlıklarda kullanılır, ebat 1220/1250 x 2440/2500 mm.'dir. Kalıp sistemleri için daha büyük maksi ebatlarda veya özel müşteri ebatlarında da üretilmektedirler. Yüksek mukavemet/ağırlık oranı, şantiyede rahat elleçlenebilme&işlenebilme, rijitlik, ahşaba özgü ileri ısı yalıtım, fenolik film ile elde edilen düzgün, pürüzsüz brüt beton yüzeyi, suya&rutubete karşı arttırılmış dayanım, çok tekrar kullanım sayısı avantajlar arasındadır.

Mobilyalık kontrplaklar : Genellikle çekmeceler, raflar, kapaklar, dolap arkalıkları, mobilya iç konstrüksiyonu veya her türlü mobilya üretiminde kullanılmaktadır. İğne yapraklı (yumuşak) veya geniş yapraklı (sert) ağaçlar kullanılabilir. İç yapıştırma fenolik, suya dayanıklı veya beyaz tutkallı E1 normunda olabilir. Modern tasarımlarda görünür yüzeylerde cila, boya ile birlikte düzgün görünüm kalitelerine sahip kontrplaklar da kullanılmaktadır. Huş, kayın kontrplaklar veya papeller özel kalıplarda basılarak eğimli şekillerde mobilya (sandalye) üretiminde de kullanılmaktadır. Kalınlıklar kullanım yerine göre 4 mm. ila 18 mm. arasında değişiklik göstermektedir. Sağlamlık, düzgün işlenebilme, doğal&dekoratif görünüm avantajlar arasındadır.





Taşımacılık endüstrisi : Ağır veya hafif taşımacılıkta treyler, konteyner, kamyonet gibi vasıtaların zemin döşemelerinde uygulanan yük taşıyıcı özellikte, sert ağaçlardan (huş, kayın, keruing) elde edilen kontrplaklardır. Üst yüzeyleri aşınma dayanımı arttırılmış, sürtünmeli fenolik film kaplama ile; arka yüzeyleri düz, nem bariyeri fenolik film ile kaplanmıştır, kenarları yalıtılmıştır. İç yapıştırma suya dayanıklı fenolik reçinedir. Ağırlıkla kalınlıklıkları 27 ve 30 mm.'dir. Ebatlar karoserlere uygun özel ebatlarda üretilmektedir. Yüksek mukavemet/ağırlık oranı dolayısı ile hafiflik, rutubete&suya dayanım, arttırılmış aşınma dayanımı, çelik karosere sağlam tutturulabilme, esneklik avantajlar arasındadır. Ayrıca vasıtaların yan panelleri, bagaj bölümleri gibi kısımlarında da çeşitli kontrplaklar uygulanmaktadır.

Parke Endüstrisi : 2 tabakalı lamine ahşap parke üretiminde, dekoratif üst katman altında destek katmanı olarak huş veya ladin kontrplak kullanılmaktadır. İç yapıştırmaları suya dayanıklı, fenolik reçinedir. Ağırlıkla 8, 9, 10 mm. veya özel müşteri kalınlıklarındadır. Sağlamlık, işlenebilme, özel rutubet oranları, standartlar dışı sıkı kalınlık toleransları avantajlar arasındadır.

Bu genel kullanımlara ek olarak bazı özel kullanımlar da vardır :

Lazer kesim kalıp endüstrisinde, bıçakları yerleştirmek için kontrplak panel yüzeyine lazer ile ince oluklar açılmaktadır. İç yapıştırıcının lazerden yanmaması için E1 normunda beyaz tutkal olması gerekmektedir.
Beton parke taş endüstrisinde, kontrplak paletlerin üzerine makine içerisinde parke taşlar dökülmektedir. Paletler 40 ila 60 mm. arası kalınlıklarda, aşınmaya dirençli plastik laminat kaplı, yüksek mukavemet ve rijitliktedirler.
Marin kontrplaklar, ağırlıkla yatçılıkta kullanılan, egzotik ağaçlardan elde edilen, suya dayanıklı iç yapıştırması olan ve BS1088 Lloyd's sertifikasına sahip kontrplaklardır.
Gemi sanayinde ise LNG tankerlerin kargo duvarlarında kaplamalı kontrplaklar uygulanmaktadır; ahşabın mükemmel elektrik yalıtımına sahip olması ile en ufak statik elektrik birikmesi ve dolayısı ile kıvılcım oluşması riskinden uzak, güvenli ve sağlam yakıt tankları elde edilmektedir.
Özel teknoloji ürünü, çok ince huş kontrplaklar (0.4, 0.6, 0.8 ila 2 mm. arası) maketçilikte, modelcilikte ve bazı mobilya uygulamalarında kullanılmaktadır.
Yukarıdakilere ek olarak oyuncaklardan un eleklerine, rüzgar pervanelerinden buz hokeyi sopalarına ve iskele platformlarından restorasyonlara kadar çok çeşitli kullanım alanları bulunmaktadır. Kontrplak için uygulamalar kullanıcının ve tasarımcının hayal gücü ile sınırlı diyebiliriz.