Taze betonun sıkıştırılması nasıl yapılmalıdır ?

Beton malzemelerin hazır beton tesislerinde karılması ve taze betonun yerine yerleştirilmesi işlemleri esnasında, beton karışımının içerisine kendiliğinden ( istenmeden ) bir miktar hava da sıkışmaktadır.

İçerisinde bir miktar hapsolmuş hava boşluğu bulunduran taze beton, yerleştirildiği kalıbın içerisini tamamen doldurmamış ve yoğunluğu az olan bir beton durumundadır. Beton yerine yerleştirildikten hemen sonra ,bünyesinde yer alan hapsolmuş havanın mümkün olabildiği kadar dışarıya çıkartılması gerekmektedir. Taze betonun içerindeki hapsolmuş havanın dışarıya çıkartılması işlemine "betonun sıkıştırılması " denilmektedir.

Beton teknolojisinin gelişmesi neticesinde hazır betonların sıkıştırılması Mekanik yöntemlerle yapılmaktadır. Uygulanacak sıkıştırma yönteminin belirlenmesinde, taze betonun sahip olduğu işlenebilme, kalıp şekilleri ve boyutları, beton içerisinde yer alacak donatının sıklığı ve miktarı gibi bazı faktörler dikkate alınmalıdır.

Hazır beton sektöründe kalıba yerleştirilen taze betonun içerisindeki havadan kurtulmak ve betonu daha az boşluklu bir beton durumuna getirebilmek amacıyla,betona uygulanan vibrasyon işlemi, vibratör denilen titreşimli mekanik aletlerle yapılır.

Betonun vibrasyon yöntemiyle sıkıştırılması işlemindeki olaylar iki aşamalı olarak yer almaktadır.Birinci aşamada vibrasyon etkisi ile betondaki harç sıvılaşarak dibe doğru hareket etmekte ve ikinci aşamada betonun içerisindeki hapsolmuş hava dışarı çıkmaktadır. İkinci aşamadaki olay birinci aşamadaki olayla hemen hemen aynı anda yer almaktadır.


TAZE BETONA VİBRASYON UYGULANMASININ SAĞLADIĞI YARARLAR :

* Betonun yerleştirilmesi kolay olduğundan ekonomi sağlamaktadır.
* Daha yoğun ve homojen bir beton elde edilmektedir.
* Kalıpları sökülen betonda, kenarların belirgin hatların düzgün şekilde oluşabilmesini sağlamaktadır.
* Daha yüksek dayanımlı beton elde edilmektedir.
* Betonarme yapı betonlarında, betonla demir donatıların arasında daha iyi aderans sağlanmaktadır.
* Daha yüksek dayanıklılık elde edilmektedir.

Beton Vibratör tipleri :

Taze betonun kıvamına, yapıdaki kullanıldığı yere ( kiriş, döşeme v.d.) ve imal edilecek beton elemanının tipine uygun olabilecek sıkıştırmanın yapılabilmesi için :

* Dahili vibratörler,
* Harici vibratörler,
* Vibrasyon masaları,
* Yüzey vibratörleri olarak dört gurupta imal edilirler.

Hazır beton sektöründe en yaygın olarak kullanılan vibratör tipleri dahili vibratörler olup, içerisine eksantrik ağırlıklı dönme elemanı yerleştirilmiş olan çelik bir tüp ve çelik tüpün üst ucundan bağlanmış olduğu hortum şeklindeki esnek bir saptan oluşmaktadır. Esnek sapın üst ucu elektrik veya dizel motoruna bağlıdır.Dalıcı olarak adlandırılan çelik tüpün alt ucu yuvarlatılmış durumdadır.

Dahili vibratörlerin dalıcı uçları 2 - 18 cm. arasında değişen çaplarda ve 4000- 15000 devir / dakika arasında değişen frekans kapasitelerinde üretilmektedir.

Plastik kıvamdaki yapı betonlar için : 8500 - 15000 devir / dakika,
Duvar,kolon, kiriş gibi elemanların betonlarında : 8000 - 12000 devir / dakika,
Kütle betonlarında : 7000 - 10500 devir / dakika frekanslı vibratörler önerilmektedir.
Dahili vibratörün etkili olduğu alan dalıcı ucun çapına göre değişmektedir.

DALICI UÇ ÇAPI - cm. VİBRATÖR ETKİ ALANI YARI ÇAPI -cm.
3 12
5 19
7 27
10 40 15 50


Taze betonların yerleştirilmesinde hangi çapta dalıcıya sahip vibratörün kullanılacağına karar verilebilmesinde, kalıp genişliği, beton kıvamı, donatıların sıklığı etkili olmaktadır.

VİBRATÖR UYGULANMASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR :

* Beton tabakasının derinliği, kullanılacak olan vibratörün dalıcı ucunun uzunluğunu geçmemelidir. Her beton tabakası vibrasyona tabi tutulmalıdır.
* Vibratör taze betonun içerisine dik olarak daldırılmalı ( düşey eksenden en fazla 10 derece eğik durumda olabilir. )
* Vibratörün dalıcı ucu taze beton tabakasının tüm derinliğine, hatta bir önceki tabakaya birkaç cm girecek tarzda daldırılmalıdır.
* Vibratör ucunun daldırılacağı noktalar arasındaki uzaklık genel olarak 40 - 50 cm civarındadır ve 75 cm. yi geçmemelidir.
* Dalıcı uç beton kalıbının yan yüzeylerine yakın tutulmamalıdır.
* Dalıcı uç taze beton içerisine hızlı bir şekilde daldırılmalı , beton içerisinde çok kısa veya çok uzun süreyle tutulmamalı ,( normal süre 5 - 15 sn. dir ), dalıcı ucun beton içerinden dışarıya çıkartılması ise yavaşça ( saniyede 5 - 10 cm. ) yapılmalıdır.
* Dalıcı uç beton içerisindeki donatılara temas ettirilmemelidir.
* Çok akıcı kıvamdaki betonlara vibrasyon işlemi uygulanmamalıdır.